I. Selîm

Şîrler pençe-i kahrumdan olurken lerzân

Beni bir gözleri ahûya zebûn itdi felek

Çev.: Aslanlar bile kahrımın pençesinden dolayı titrerken, Felek, beni bir ceylan gözlü sevgiliye aciz etti.

Selîmî (Sultan I. Selîm)

Sultan Veled

Gözümden çıkma kim bu yir sinündür

Binüm gözüm sana yahşı sarâydur

Çev.: Sen hiç gözümden gitme, daima gözümün önünde dur; gözüm senin için güzel bir saraydır.

Sultan Veled

Adnî (III. Mehmed)

'Ârifüz âyîne-i 'âlem-nümâdur gönlümüz

Rüzgârun cünbişinden sanmayun gâfillerüz

Çev.: Biz ilim irfan sahibiyiz, alemi gösteren aynadır gönlümüz; bizi rüzgarın (feleğin, devrin) hareketine uyup gafil olmuş sanmayınız.

Adnî (III. Mehmed)

Dehhânî

Hüsrev-i hûbân iden sen dilber-i şîrîn-lebi

Bî-sütûn-ı 'aşk içinde beni Ferhâd eyledi

Çev.: Sen şirin dudaklı dilberi güzellerin şâhı eden (kudret), beni (de) aşkın sarp kayalıkları içinde Ferhâd eyledi.

Dehhânî

Jean-Léon Gérôme

Jean-Léon Gérôme - Halı Tüccarı

1887

Fuzûlî-i Bagdâdî

Mezârum üzre koyman mîl eger kûyında cân virsem

Koyun bir sâye düşsün kabrüme ol serv-kâmetden

Çev.: Eğer sevgilinin mahallesinde can verirsem mezarıma taş dikmeyin. Bırakın da kabrime taş yerine, o servi boyludan bir gölge düşsün.

Fuzûlî-i Bagdâdî

Feth Ali Şâh Kaçar

Şenîdeem ki be-cân best yâr kıymet-i bûs 

Hezâr cân be-tenem nîst sad hezâr efsûs

Çev.: Duydum ki o sevgili, busenin kıymetini can ile eşit kabul edermiş, yüz binlerce yazıklar olsun ki bedenimde bin canım yok. 

Feth Ali Şâh Kaçar

Saîd Giray Han

Meclise nîzeñ dem ursa negme-i mâhûrdan

Bir nefesdür mürde dil ihyâsı içün sûrdan

Çev.: Meclisimizde, neyzen mahur makamından bir nefes çalsa, o sanki ölü gönülleri diriltmek için Sûr'dan bir nefesdir.

Saîd Giray Han

Muhibbî

Taht-ı keykâvûs ü tâc-ı hüsreve meyl itmezüz

Bendelik çün âsitânunda müyesserdür bana

Çev.: Biz Keykavus'un tahtına da Hüsrev'in tacına da meyletmeyiz; Çünkü senin eşiğinde kölelik bize zor gelmez.

Muhibbî

Pir Sultan Abdal

Pir Sultan’ım arşa çıkar ünümüz

O da bizim ulumuzdur pirimiz

Hakka teslim olsun garip canımız

Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan.

Pîr Sultân Abdâl

Mecnûn

Mecnun olup çöle düşmeyeceksen, ne Leyla'yı çağır ne çölü incit.

Mevlânâ Sekkâkî

Aristâlîs u eflâtûn u batlîmûs u câlînûs

'Alî sinâ vü fîlâkûs aristô vü ebû ma'şer

Riyâzî-hişt ü hikmet-rasad iksîr ü uklîdes

Bedî'î vü sanâyî'ni sening tig bilmedi anlar

Çev: Aristalis, Eflatun, Batlamyus ve Galen; İbn-i Sina, Filakus, Aristo ve Ebu Maşer; matematiği çözen, hikmeti gözleyen İksir ve Öklid, güzellik sanatını ve söz ustalığını senin kadar bilmediler.

Mevlânâ Sekkâkî

Necâtî Beg

'Aşk bâzârında bir divâne gördüm çağırır

Leylâ zencirine Mecnûn olmayan uslu değil

Çev.: Aşkın pazarında bir deli gördüm şöyle sesleniyordu: Leyla zincirine Mecnûn olmayan akıllı değildir.

Necâtî Beg

II. Bahadır Şah'ın Son Fotoğrafı

İngilizler tarafından 1857 yılında devleti yıkılan Son Babür Moğol İmparatoru II. Bahadır Şah'ın imparatorluk yıllarındaki portresi ve imparatorluk sonrası...

Ömer Hayyam'dan Bir Rübai

Çev.:

Bizim şarap içmemiz ne keyfimizden,

Ne dine, edebe aykırı gitmemizden,

Bir an geçmek istiyoruz kendimizden:

İçip içip sarhoş olmamız bu yüzden.

Ömer Hayyam

Zinet Mahal

İngilizler tarafından 1857 yılında devleti yıkılan Son Babür Moğol İmparatoru II. Bahadır Şah'ın eşi Zinet Mahal'in imparatorluk yıllarındaki portresi ve imparatorluk sonrası...

Babür Moğol İmparatorluğu

Babür Moğol İmparatorluğu
Minyatür Resim Sanatı

Feyzî-i Hindî

Ger siyehi çünin büved çeşm-i tü ber helâk-i mâ 

Ez pes-i merg-i âşikân ser meh konend hâkemâ

Çev.: Senin helakimize sebeb olan siyah gözlerinin yarattığı karanlık böyle devam edecek olursa, aşıklar ölümümüzden sonra mezarımızın toprağını, sürme diye gözlerine çekerler.

Feyzî-i Hindî

Mesnevî

بند بگسل باش آزاد اي پسر

Bend bügsil bâş âzâd ey püser

چند باشي بند سيم و بند زر

Çend bâşî bend-i sîm ü bend-i zer

گر بريزي بحررا در كوزۀ

Ger birîzî bahr râ der kûzeî

چند گنجد قسمت يك روزۀ

Çend günced kısmet-i yek rûzeî

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Denizi bir kaseye dökecek olsan, ne kadar sığar? Ancak bir günlük rızk miktarı.

Ey kastı -yahut faydası- hoş olan ve bütün illetlerimizin hekimi bulunan aşk; şad ol.

Mesnevî

هر كه جز ماهي ز آبش سير شد

Herki cüz mâhî zi âbeş sîr şüd

هر كه بي روزيست روزش دير شد

Herki bîrûzîst rûzeş dîr şüd

در نيابد حال پخته هيچ خام

Der neyâbed hâl-i puhte hîç hâm

پس سخن كوتاه بايد والسلام

Pes sühân kûtâh bâyed vesselâm

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Balıktan başkası onun suyuna kandı. Nasipsiz olanın da rızkı gecikti.

Ham ruhlardan olanlar, pişmiş ve yetişkin insanların halinden anlamazlar. O halde sözü kısa kesmek gerektir vesselam.

Mesnevî

در غم ما روزها بيكاه شد

Der gam-i mâ rûzhâ bîgâh şüd

روزها باسوزها همراه شد

Rûzhâ bâ sûzhâ hemrâh şüd

روزها گر رفت او گو رو باك نيست

Rûzhâ ger reft gû rev bâk nîst

تو بمان اي آنكه چون تو پاك نيست

Tû biman ey anki çün tü pâk nîst

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Gamlı geçen günlerimiz uzadı ve sona ermesi gecikti. O günler, mahrumiyetten ve ayrılıktan hasıl olan ateşlerle arkadaş oldu - yani, ateşlerle, yanmalarla geçti.

Günler geçip gittiyse varsın, geçsin. Ey pak ve mübarek olan insan-ı kamil; hemen sen var ol.

Mesnevî

ني حديث راه پر خون ميكند

Ney hadîs-i râh-i pür hûn mîkuned

قصه هاي عشق مجنون ميكند

Kıssahây-ı 'ışk-ı mecnûn mîkuned

محرم اين هوش جز بيهوش نيست

Mahrem-i în hûş cüz bîhûş nist

مر زبانرا مشتري جز گوش نيست

Mer zebânrâ müşterî cüz gûş nîst

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Ney kanlı bir yoldan bahseder, Mecnunâne aşkları hikaye eyler.

Dile kulaktan başka müşteri olmadığı gibi, maneviyatı idrak etmeye de bîhûş olandan başka mahrem yokdur.

Mesnevî

ني حريف هر كه از ياري بريد

Ney harîf-i herki ez yârî bürîd

پرده هايش پرده هاي ما دريد

Perdehâyeş perdehây-i mâ dirîd

همچو ني زهري و ترياقي كه ديد

Hem çü ney zehrî vü tiryâkî ki dîd

همچو ني دمساز و مشتاقي كه ديد

Hem çü ney demsâz ü müştâkî ki dîd

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Ney, yârinden ayrılmış olanın arkadaşıdır. Onun makam perdeleri, bizim nurani ve zulmani perdelerimizi - yani, vuslata mani olan perdelerimizi - yırtmıştır.

Ney gibi hem zehir, hem panzehir; hem demsaz, hem müştak bir şeyi kim görmüştür.

Mesnevî

آتش است اين بانگ ناي و نيست باد

Âteşest în bâng-i nây ü nîst bâd

هر كه اين آتش ندارد نيست باد

Her ki în âteş nedâred nîst bâd

آتش عشقست كاند ني فتاد

Âteş-i 'ışkest ke'nder ney fütâd

جوشش عشقست كاندر مي فتاد

Cûşiş-i 'ışkest ke'nder mey fütâd

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Şu ney'in sesi ateştir; hava değildir. Her kimde bu ateş yoksa, o kimse yok olsun

Neydeki ateş ile meydeki kabarış, hep aşk eseridir.

Mesnevî

سر من از نالۀ من دور نيست

Sırr-ı men ez nâle-i men dûr nîst

ليك چشم و گوشرا آن نور نيست

Lîk çeşm ü gûşrâ ân nûr nîst

تن ز جان ز تن مستور نيست

Ten zi cân ü cân zi ten mestûr nîst

ليك كسرا ديد جان دستور نيست

Lîk kes râ dîd-i cân destûr nîst

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Benim sırrım, feryadımdan uzak değildir. Lakin her gözde onu görecek nur, her kulakta onu işitecek kudret yoktur.

Beden ruhtan, ruh bedenden gizli değildir. Lakin herkesin, ruhu görmesine ruhsat yoktur.

Mesnevî

من به هر جمعيتى نالان شدم

Men beher cem’iyyetî nâlân şüdem

جفت بد حالان و خوش حالان شدم

Cüft-i bedhâlân ü hoşhâlân şüdem

هر كسى از ظن خود شد يار من

Herkesî ez zann-i hod şüd yâr-i men

وز درون من نجست اسرار من

Vez derûn-i men necüst esrâr-i men

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî

Ben ki her meclisin ağlayanı, iyilerin de kötülerin de arkadaşıyım ; herkes kendi zannınca benim dostum oldu ama kimse içimdeki sırları aramadı.

Mesnevî

سينه خواهم شرحه شرحه از فراق

Sîne hâhem şerha şerha ez firâk

تا بگويم شرح درد اشتياق

Tâ bigûyem şerh-i derd-i iştiyâk

هر كسى كو دور ماند از اصل خويش

Herkesî kû dûr mand ez asl-ı hîş

باز جويد روزگار وصل خويش

Bâz cûyed rûzgâr-ı vasl-ı hîş

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî 

Hasret derdini şerh edebilmem için, ayrılık acılarıyla şerha (parça) şerha (parça) olmuş bir kalb isterim; aslından, vatanından uzaklaşmış olanlar, orada geçirmiş olduğu zamânı tekrar arar.

Mesnevî

بشنو از نی چون جکایت می کند

Bişnev ez ney çün hikâyet mî kuned

از جدائیها شــــــــــکایت می کند

Ez cudâyîhâ şikâyet mî kuned

کز نیستان تا مرا ببریده اند

Kez neyistân tâ merâ bubrîde end

از نفیرم مرد و زن نالیده اند

Ez nefîrem merd u zen nâlîde end

Mevlânâ Rûmî

Dinle neyden, zira o, bir şeyler anlatmada, ayrılıklardan şikayet etmede

Ney der ki: Beni kamışlıktan kopardıklarından beri iniltim, kadın ve erkek herkesi ağlattı.